And this is what I believe is happening with students and reading, at least in part. They have convinced themselves that they aren’t readers. They have convinced themselves that reading old books, especially difficult old books, is just too arduous, too boring, too pointless. They have convinced themselves that even if the books are good and soul-enriching, there are better things to be doing with their time.

Wonderful article by the philosopher Jared Henderson, who I regularly watch on YouTube.

8 Overtuigingen funest voor leren leren #1 Leren leren verloopt impliciet De eerste overtuiging die leraren kunnen hebben, is dat leren leren impliciet wordt aangeleerd en dus de informatieoverdracht niet expliciet hoeft te zijn. Leren leren wordt vanzelf aangeleerd als gevolg van ervaringen, dus expliciete instructie is niet nodig, is dan de gedachte. Deze gedachte gaat geheel voorbij aan wat we inmiddels uit onderwijsonderzoek weten over het cruciale belang van expliciete strategie-instructie. #2 Anders van aard De tweede overtuiging is dat kennis van leerstrategieën anders van aard is dan kennis van de leerstof. Voor leraren met deze overtuiging is kennis van leren leren eenduidig en niet problematisch, waardoor ze het onnodig vinden om er relatief veel aandacht aan te besteden. Terwijl we weten dat leren leren best een complexe aangelegenheid is. Zo identificeerden Pressley en Afflerbach maar liefst meer dan 150 verschillende leerstrategieën die mensen gebruiken tijdens het lezen. Als we verwachten dat leerlingen gedegen kennis hebben van vakken als geschiedenis of natuurkunde, waarom dan niet kennis van hoe ze moeten leren? #3 Komt niet vaak van pas Kennis over leren leren wordt toch niet zo vaak gebruikt dus hoef je er ook niet veel aandacht aan te besteden tijdens de les, is de derde overtuiging volgens Lawson cum suis. De gedachte is dat je als leraar je daarom maar beter kan richten op het onderwijzen van de leerstof. Maar als je leerlingen eens vraagt om hardop na te denken terwijl ze bijvoorbeeld de hoek van een driehoek proberen te berekenen, dan zal je horen dat ze voortdurend verschillende soorten strategieën inzetten; met de antwoorden krijg je bovendien meer inzicht in welke strategieën je leerlingen gebruiken. Zo leer je hoe je leerlingen leren. #4 Gewoon ervaren in de praktijk De vierde overtuiging is dat de kennis die leerlingen nodig hebben om leren leren aan te leren, vooral praktisch moet zijn en niet theoretisch. De gedachte is dat leerlingen leren leren aanleren door gewoon aan de slag te gaan, door te ervaren in de praktijk. Deze gedachte komt voort uit wat leraren in het verleden hebben ervaren, toen ze zelf op school zaten. #5 Onzeker over de materie De vijfde overtuiging is een belangrijke, namelijk dat leraren niet zeker weten of ze kunnen lesgeven over leren leren. Twee zaken zijn hier van belang: het oordeel van leraren over hun eigen kennis van leren leren en het vertrouwen dat ze nodig hebben om de instructie te kunnen geven. Dat laatste gaat over de self-efficacy van leraren. Self-efficacy van leraren gaat over de mate waarin zij zichzelf in staat achten om complexe taken uit te voeren, zoals het geven van strategie-instructie. Self-efficacy is een sterke motivator voor het instructiegedrag van leraren. #6 Is aan de leerlingen zelf Leren leren moet aan leerlingen worden overgelaten, is de zesde overtuiging. Leraren gaan ervan uit dat de verantwoordelijkheid en het initiatief voor leren leren bij de leerling liggen, terwijl kennis van de verschillende strategieën de leerling juist in staat stelt om verantwoordelijkheid en initiatief te nemen. Het middel wordt hier verward met het doel van leren leren. #7 Lage verwachtingen De zevende overtuiging is dat leren leren slechts is weggelegd voor enkele leerlingen, meestal de goed presterende leerlingen. De leraar kan de leerlingen die moeilijk meekomen in de klas, maar beter niet lastigvallen met instructie in leren leren, is de overtuiging. Er zijn bizar veel studies beschikbaar die laten zien dat expliciete instructie juist ook voor deze groep leerlingen de voorkeur geniet. Daarnaast laat onderzoek van Jeltsen Peeters cum suis onder 127 basisschoolleerkrachten in Vlaanderen zien dat de leraar met deze overtuiging laag presterende leerlingen zelfs opzadelt met een dubbel nadeel. Niet alleen hebben deze leerlingen al te maken met de nodige uitdagingen door de beperkte mate waarin ze in staat zijn om te leren, bovendien krijgen ze vanuit deze overtuiging minder mogelijkheden om leerstrategieën aan te leren. Extra inzet is dus geboden op het terrein van strategie-instructie. #8 Leren leren is niet aan te leren De achtste overtuiging is dat leren leren waarschijnlijk niet is aan te leren. Sommige leraren en onderzoekers denken dat leren leren niet te onderwijzen valt en dus geen onderdeel kan en hoeft te zijn van een expliciete instructie. John Sweller en Fred Paas verwoorden dit heel helder: “Self-regulated learning is likely to be a biologically primary skill and so unteachable.” Deze onderzoekers baseren zich op het werk van de Amerikaanse hoogleraar David Geary. In het artikel ‘An evolutionarily informed education science’ bekijkt Geary het leren van kinderen door een evolutionaire bril. Sommige dingen leren zij vanzelf. Ze leren bijvoorbeeld lopen met vallen en opstaan, ze leren luisteren en spreken in een moedertaal en ze leren hoe ze met anderen omgaan. Volgens Geary zijn dit vormen van leren die evolutionair zijn ingebakken, omdat deze noodzakelijk zijn gebleken om te overleven. Deze automatische processen noemt Geary ‘primair leren’. Daarnaast bestaat er ‘secundair leren’. Daarbij gaat het om het verwerven van kennis (en vaardigheden) die evolutionair gezien veel jonger is en die van generatie op generatie wordt overgedragen. Denk aan leren lezen en schrijven. Secundaire kennis is van belang om goed te functioneren in de huidige maatschappij. Jammer genoeg gaat secundair leren niet vanzelf, maar kost dat moeite, en volgens Geary is daar expliciete instructie door de leraar bij nodig. Of zoals Kirschner, Claessens en Raaijmakers (2018, p. 21) het stellen: “Het verwerven van kennis op school gaat dus niet vanzelf.” En dat geldt ook voor het aanleren van leren leren; dat hebben de vele meta-analyses en interventiestudies ons inmiddels wel geleerd.

The state of current technology greatly impacts our ability to manipulate information, which in turn exerts influence on our ability to develop new ideas and technologies. Tools designed to enable networked thinking are a step in the direction of Douglas Engelbart’s vision of augmenting the human intellect, resulting in “more-rapid comprehension, better comprehension, the possibility of gaining a useful degree of comprehension in a situation that previously was too complex, speedier solutions, better solutions, and the possibility of finding solutions to problems that before seemed insolvable.”